Misofonie

Een emotionele respons kan escaleren. Lichte ergernis kan bijvoorbeeld snel in woede veranderen. 

Fysieke reacties 

Fysieke reacties zijn lichamelijke processen die automatisch optreden. De meeste zijn vergelijkbaar met wat er in je lichaam gebeurt in gevaarlijke situaties (vecht/vlucht/bevries respons). 

Voorbeelden van fysieke reacties zijn: 

Gedragsmatige reacties 

Gedragsmatige reacties zijn doorgaans impulsief of instinctief, wat betekent dat je er niet altijd controle over hebt.  

Voorbeelden van gedragsmatige reacties zijn: 

Triggers en voorbeelden van afkeer van geluiden 

Welke geluiden triggers vormen voor iemand met misofonie, kunnen per persoon verschillend zijn. Over het algemeen gaat het om neutrale, alledaagse geluiden, vaak met een laag volume. De meeste mensen met misofonie hebben een afkeer van geluiden die geproduceerd worden door anderen. Veelvoorkomende triggers zijn orale geluiden, zoals: 

Andere voorbeelden van geluiden een trigger kunnen zijn: 

In veel gevallen reageren mensen met misofonie ook op visuele triggers bij het zien van bewegingen (zoals met de vingers op een tafel tikken). Als de respons alleen getriggerd wordt door het zien van specifieke repetitieve bewegingen, spreken we van misokinesia (‘haat van bewegingen’).  

Oorzaken en ontstaan van misfonie 

Symptomen van misofonie kunnen op elke leeftijd merkbaar worden, maar beginnen meestal tussen de 9 en 13 jaar. Misofonie lijkt vaker voor te komen bij meisjes. Omdat er niets mis is met het gehoor zelf, krijgen mensen met misofonie vaak pas in een later stadium de juiste diagnose. Soms worden de symptomen van misofonie aangezien voor een angststoornis of obsessief compulsieve stoornis. Maar hoe ontstaat misofonie? Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. We weten al wel dat de oorzaak in elk geval niet met je oren te maken heeft. Vermoedelijk ligt de oorzaak van misofonie bij een combinatie van factoren: 

De oorzaak van misofonie zou vooral te maken met hoe de hersenen zintuiglijke prikkels filteren en verwerken. Het kan dan gaan om problemen met het filteren en verwerken van alleen auditieve prikkels of alleen visuele prikkels, of allebei. Recente studies wijzen naar een verstoring in de connectiviteit van de hersendelen die verantwoordelijk zijn voor zowel het verwerken en interpreteren van geluidsprikkels als de vecht/vlucht/bevries respons. Aangezien de stoornis vaker voor lijkt te komen bij neurodivergente individuen (bijvoorbeeld met ADHD of autisme), is het aannemelijk dat de oorzaak grotendeels ligt bij hersenen die simpelweg net even anders werken dan bij neurotypische mensen.  

Al in de 19e eeuw publiceerde de filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) een essay waarin hij intolerantie voor geluiden in verband bracht met bovengemiddelde intelligentie en creativiteit. Schopenhauer stelde dat genialiteit “niets meer is dan het vermogen van de geest om zich op één ding te concentreren.” Het verband wordt ook door verschillende recente studies onderbouwt. Onderzoekers van Northwestern University menen bijvoorbeeld dat creativiteit geassocieerd kan worden met een verminderd vermogen om ‘irrelevante’ zintuiglijke informatie te filteren.  

Veel mensen met misofonie associëren hun eerste symptomen met hun kindertijd, toen ze een diepe afkeer voelden bij het horen van eetgeluiden van gezinsleden. Dit is in lijn met de theorie dat herhaaldelijke conditionering vanuit de directe omgeving kan resulteren in misofonie. Vooralsnog is er onvoldoende wetenschappelijk bewijs om deze theorie goed te onderbouwen.  

Gevolgen van misofonie  

Misofonie kan alledaagse activiteiten in enorme uitdagingen veranderen.  

Je aandacht bij een interessant college houden is een stuk lastiger wanneer je wordt getriggerd door het geluid van de klikkende pen van een klasgenoot. 

Een gezellig etentje kan voelen als een ware nachtmerrie wanneer je erachter komt dat één van je tafelgenoten de neiging heeft om te smakken of met de mond open te kauwen – terwijl jij kampt met angst voor eetgeluiden. 

En het kan een afknapper zijn als degene waar je verliefd op was blijkt te snurken, als gesnurk een trigger voor je is. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de stoornis je leven kan beïnvloeden.    

Mensen met misofonie ontwikkelen vaak anticiperende angst als ze weten dat ze zich in een situatie gaan begeven waar mogelijk triggergeluiden aanwezig zijn. De gedachte aan een eventuele respons op een trigger kan resulteren in ontwijkend gedrag en sociale isolatie. Onbegrip bij anderen kan ook in conflicten resulteren. Zo kan de stoornis familiale, professionele en sociale relaties ernstig belemmeren.  

Wat te doen bij misofonie? 

Hoewel misofonie een grote impact op je dagelijks leven kan hebben, kun je er wel goed mee om leren gaan. Hieronder een aantal tips over wat te doen bij misofonie: 

Schaf goede oordoppen of oorkappen aan en zorg dat je deze altijd bij je hebt zodat je jezelf tegen triggergeluiden kunt beschermen. Alpine gehoorbescherming voor concentratie helpt niet alleen ten behoeve van focus, maar biedt ook uitkomst bij misofonie. Heb je vooral ’s avonds of ’s nachts last van triggers, bijvoorbeeld door een snurkende partner? Kijk dan bij onze oordoppen voor slaap.  

Symptomen van misofonie zijn vaak heftiger in periodes dat je meer stress ervaart. Hoewel stress niet altijd te voorkomen is, kun je wel veel doen om te zorgen dat je beter met stress omgaat. Je levensstijl speelt hier een cruciale rol in. Zorg dus dat je regelmatig sport, gezond eet en voldoende slaapt. Verder kun je baat hebben bij het leren van ademhalingsoefeningen en simpele ontspanningstechnieken, zoals progressieve spierontspanning. 

Het is zeker aan te raden om een specialist in te schakelen, want misofonie is vaak goed te behandelen. De meeste successen worden behaald met een multidisciplinaire aanpak. Zo kan geluidstherapie worden gecombineerd met coaching of therapie. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is doorgaans heel effectief. Hierbij leer je niet alleen je reacties op triggergeluiden beter te begrijpen, je ontwikkelt ook coping strategieën om je reacties onder controle te krijgen. Dialectische gedragstherapie (DGT) richt zich op het omgaan met emoties middels technieken zoals mindfulness, emotionele regulatie en ontwikkeling van stresstolerantie. In sommige gevallen blijkt Tinnitus Retraining Therapie (TRT) ook goed te werken bij misofonie; hierbij leer je triggergeluiden te tolereren, zodat ze je niet zoveel beïnvloeden. Mensen die frequent of snel getriggerd worden, kunnen een white noise apparaatje proberen; dit produceert geluiden die zijn ontworpen om af te leiden van triggers en reacties vermindert.   

Als je veel last hebt van je symptomen kun je je al snel eenzaam voelen, zeker als je verder geen mensen met misofonie in je omgeving hebt. Maar de stoornis komt vaker voor dan je denkt! Volgens een studie uit 2023 ligt het percentage mensen met misofonie in het Verenigd Koninkrijk op 18.4%. Dat komt neer op bijna 1 op de 5 mensen. Natuurlijk heeft niet iedereen er evenveel last van, maar er zijn tal van online communities waar mensen met misofonie hun ervaringen delen en steun vinden bij elkaar. 

Het is belangrijk om ook met mensen in je directe omgeving over je misofonie te praten. Vertel degenen om wie je geeft en wie je vertrouwt over je triggers en wat je ervaart. Op die manier kunnen potentiële conflicten voorkomen worden. Een beetje begrip van je omgeving kan een enorm verschil maken! 

Dit artikel geeft alleen informatie en vervangt geen medisch advies. Heb je vragen over je gezondheid? Neem contact op met een arts of zorgverlener.